مصاحبه خبرگذاری شانا با مدیر عامل شرکت ماشین سازی ویژه در حاشیه بیست و ششمین نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی

مدیرعامل شرکت پیمانکاری «ماشین‌سازی ویژه» معتقد است: مشکل اصلی در اجرای پروژه ها، تحریم‌های ظالمانه است که برعلیه ایران وضع شده و باید به هر ترتیبی شده آن را خنثی و راه‌های رفع آن را پیدا کرد.
حسین نصرتی که شرکت تحت مدیریتش پس از سه دهه فعالیت، به صنعت نفت و گاز ورود کرده تا سهمی در توسعه این صنعت داشته باشد، متولد 1339 و فارغ‌التحصیل رشته مکانیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی‌تکنیک تهران) است.
او در گفت‌وگویی تفضیلی با تبیین برنامه‌ریزی پنج‌ساله شرکت برای حضور بیشتر در صنعت نفت و گاز تأکید می‌کند: دنیا، دنیای ارتباطات است. دنیا، دنیای کار بهینه و کار تیمی است و مشارکت با شرکت‌های خارجی و ارتباط گرفتن و استفاده از امکانات جدید مثل فضای مجازی می‌تواندکمک خوبی برای اجرای پروژه‌ها با سرعت بیشتر باشد.

گفت‌وگو باحسین نصرتی، مدیرعامل شرکت «ماشین‌سازی ویژه» در ادامه می‌آید:

آقای مهندس به‌عنوان نخستین پرسش توضیح دهید شرکت پیمانکاری «ماشین‌سازی ویژه» در چه بخشی فعالیت می‌کند؟

شرکت ماشین‌سازی ویژه یک شرکت قدیمی است که در سال 1363 در فضای جنگ تحمیلی و نیاز کشور به خودکفایی با نگاه تولیدی تأسیس شد. این شرکت پس از دو دهه فعالیت در سال‌های1381 و 1382 از یک شرکت تولیدی به سمت شرکت پیمانکاری تغییر مسیر داد و بیشتر بازار هدف خود را پروژه‌های تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، خطوط انتقال آب و موارد مشابه در زمینه‌ آب آشامیدنی و هم فاضلاب صنعتی قرار داد.
هیئت مدیره شرکت ماشین‌سازی ویژه،در دهه 90 به این جمع‌بندی رسید که با توجه به اتکای پایه اقتصاد کشور به نفت، شرکت تمرکز بیشتری به صنعت نفت و گاز داشته باشد؛ خداوند ذخایز بزرگ نفت و گاز در کشور ما قرار داده است و این وظیفه ماست که از این نعمت خدادادی استفاده بهینه کرده و با پیشگیری از خام فروشی، ارزش افزوده هرچه بیشتری در کشور ایجاد کنیم.

آیا وارد شدن شرکت به فعالیت در بخش نفت به معنای غافل شدن از بخش آب است؟
خیر، اصلا اینگونه نیست. خوب است بدانید، همراه با شرکت های دیگر همکار، این شرکت در سه ساله اخیر، 150 کیلومتر از خط انتقال آب خلیج فارس به‌ عنوان بزرگترین پروژه آبی کشور را اجرا کرده است که الحمدالله طرح بسیار موفق و موثر در پهنه ملی کشور است و اثرات مثبت آن هر روز بیشتر از قبل برای کشور آشکار می‌شود. در این طرح روزانه نزدیک به 400 هزار مترمکعب آب تصفیه شده به مناطق مرکزی کشورمنتقل می‌شود؛ هدف از اجرای این طرح که از بندرعباس شروع شده است تأمین آب صنعتی شرکت های صنعتی و معدنی چادرملو، شرکت مس سرچشمه و شرکت صنعتی معدنی گل‌گهر در اولویت، و بخشی هم برای شرب و کشاورزی در مرحله بعدی است.

شرکت ماشین‌سازی ویژه چه برنامه‌ای برای فعالیت بیشتر در صنعت نفت و گاز دارد؟
ما یک برنامه‌ریزی برای حضور بیشتر در صنعت نفت و گاز داریم و از چند سال پیش نیز برای این موضوع اقدام کرده‌ایم؛ ایران از ذخایر غنی نفت و گاز بهره‌مند است و بحث جلوگیری از خام‌فروشی در کشور توسط دولت، هدف‌گذاری شده است و این فرصت بسیار مناسبی است. هم‌اکنون هر بشکه نفت، 100 دلار قیمت دارد ولی با توسعه زنجیره ارزش، یک گرم محصول پلیمری(مثلا در دندانپزشکی) می‌تواند چند دلار ارزش داشته باشد.
در این مسیر با کمک بخش‌های دانشگاهی و مراکز دانش‌بنیان و تلفیق این تلاش‌ها با بخش‌های اجرایی‌تر مانند پیمانکارها، می‌توان به ارزش افزوده بسیار بالاتری رسید که هم عدد و هم محصول ناشی از نفت به این شکلی که هم‌اکنون در آمارها مطرح می شود، متفاوت می‌شود. تولید محصولات زنجیره ارزش می‌تواند تحولات اساسی در افزایش تولید ناخالص ملی، اشتغالزایی و افزایش ثروت عمومی ایجاد کند. ایران به‌عنوان یک کشور برخوردار از منابع غنی نفت و گاز، می‌تواند صاحب حرف باشد.
شرکت ماشین‌سازی ویژه همچنین مایل است که در این مسیر بهینه سهیم باشد هرچند اندک. امیدوارم که این شرکت هم به طور خاص یک روزی انشالله به نقطه‌ای برسد که خود تولید فناوری کند. هرچند که نباید خودمان را محدود کنیم؛ دنیا، دنیای ارتباطات است. دنیا، دنیای کار بهینه و کار تیمی است و مشارکت با شرکت‌های خارجی و ارتباط گرفتن با بخش‌هایی که تجربه بشری بوده و استفاده از امکانات وسیع موجود مثل فضای مجازی می‌تواند کمک خوبی برای رسیدن به هدف با هزینه‌های پایین‌تری باشد. انشالله این موضوع نه تنها در این شرکت بلکه در شرکت‌های دیگر هم مورد اهتمام قرار گیرد.

آقای مهندس، آیا در بخش پتروشیمی هم تاکنون فعالیتی داشته‌اید؟
شرکت ماشین‌سازی ویژه بخش توسعه ظرفیت آب دمین-پتروشیمی مبین، ایجاد واحد تامین آب پتروشیمی گچساران و نیز واحد تامین نیتروژن را در دست اقدام دارد. همچنین در پروژه احداث پالایشگاه فرزانگان با مشارکت شرکت فکور صنعت قرارداد منعقد شده و عملیات اجرایی آغاز شده است.

اشاره‌ای هم به جزئیات این پروژه‌ها بفرمایید.
طراحی ، مهندسی، خرید، ساخت، اجرا، نصب و راه‌اندازی واحد جداسازی هوا و ازت (ASU) پتروشیمی گچساران در حال حاضر در بخش مهندسی 90 درصد، تأمین تجهیزات 92.83 درصد، اجرا 50 درصد و به‌صورت تجمعی پیشرفت کلی پروژه 84.83 درصد است. نیتروژن گازی26000 Nm3/h، نیتروژن مایع2400 Nm3/h، هوای ابزار دقیق3500 Nm3/h و هوای فشرده6500 Nm3/h ظرفیت تولید پروژه است. این پروژه در زمان اجرا بطور متوسط برای 200 نفر بصورت مستقیم و 1000 نفر بصورت غیر مستقیم اشتغالزایی داشته است.

آیا اجرای این پروژه ویژگی‌های بارزی بخصوص در شرایط سخت تحریم داشته است؟
فرآیند تأمین و تدارکات یکی از مهمترین فعالیت‌های پروژه است که ارتباط تنگاتنگی با سایر فعالیت‌های پروژه از جمله مهندسی، ساخت و راه‌اندازی دارد. از طرفی بدلیل بالا بودن وزن فرآیند تأمین در این پروژه همانند بیشتر پروژه‌های صنایع نفت و گاز که به صورت طراحی، خرید و ساخت اجرا می‌شوند (بیش از 65 درصد کل ارزش ریالی پروژه)، هرگونه تأخیر احتمالی در این فرآیند، می‌توانست موجب وقفه در سایر فعالیت‌های مهندسی، ساخت و راه‌اندازی پروژه و در نهایت سبب تأخیر در کل پروژه شود. خصوصا موضوع تحریم و مشکلات عدیده ناشی از آن من جمله مشکلات و فرآیندهای پیچیده انتقال ارز و تورم فزاینده و شدید ناشی از شرایط اقتصادی خاص سال‌های اخیر و همچنین همه‌گیری کرونا که تعطیلی و کندی در روندهای مختلف کار را در پی داشته است گوشه‌ای از مشکلات است.
خوشبختانه با تمهیدات و اقدام‌های بموقع و اتخاذ روش‌های موثر و سریع برای دور زدن تحریم‌ها و با حمایت‌های کارفرما، همه تجهیزات خریداری شده از خارج کشور در این پروژه در چارچوب زمانی پیش‌بینی شده تامین و تحویل کارفرما شده است. همچنین همسو با تبدیل تهدید تحریم‌های ظالمانه به فرصت، بخش‌های عمده‌ای از تامین تجهیزات اصلی از سوی سازندگان داخلی معتبر سفارش‌گذاری و تامین شد.
بنابراین در مجموع می‌توان استفاده حداکثری از ظرفیت ساخت تولیدکنندگان داخلی بنام و معتبر برای حمایت از تولید داخل و تبدیل تهدید تحریم‌ها به فرصت که سبب کاهش هزینه یا جلوگیری از هدر رفت ارزی می‌شود، تأمین بموقع تجهیزات از بهترین سازندگان معتبر در شرایط سخت تحریم، بهره‌گیری از ظرفیت و توانایی نیروی مهندسی جوان در کنار تجربیات و دانش کارکنان مجرب در داخل شرکت در مراحل مهندسی، نصب و راه‌اندازی و سرعت بالای نصب و راه‌اندازی را از ویژگی‌های این پروژه نام برد.
چه تجهیزاتی از داخل کشور تأمین شده است؟
ماشین‌سازی ویژه در بخش تأمین تجهیزات و به منظور حمایت از توان ساخت داخل و کمک به تسریع در روند بومی‌سازی هرچه بیشتر صنایع مرتبط با صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، بخش اعظمی از تجهیزات پروژه را از شرکت‌های مطرح و خوشنام این صنعت در کشور تأمین کرده است که از آن جمله می‌توان به تجهیزاتی از قبیل دستگاه‌هایRefrigerator Unit، واحدهای پیش خالص‌سازی(PPU)، مخازن حائل و ذخیره هوای ابزار دقیق، مخازن ذخیره‌سازی نیتروژه مایع، سیستم‌های بخارساز و ... اشاره کرد.

رکوردی در اجرای این پروژه هم ثبت شده است؟
شرکت ماشین‌سازی ویژه با تکیه بر تجربه‌های موفق در بازرگانی خارجی در سایر پروژه‌های خود و همچنین با بهره‌گیری از اعتبار و توان مناسب و امکانات داخلی و بین‌المللی خود، همه مراحل تأمین تجهیزات از خارج اعم از سفارش‌گذاری، نقل و انتقالات مالی، ترخیص از گمرک و ... را در کمترین زمان ممکن به انجام رسانید.
همچنین نصب تجهیزات این پروژه در مدت کمتر از 2 ماه انجام شده است که در نوع خود رکورد قابل توجهی است. به‌عنوان نمونه از سرعت بالای عملیات نصب، می‌توان به نصب 2 دستگاه Cold Box هر کدام به وزن 100 تن با ابعاد 4*4*25 متر اشاره کرد که تنها در عرض 2 روز انجام شد.
اجرای عملیات پایپینگ، برق و ابزار دقیق این واحد هم‌اکنون در حال انجام است و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده ظرف 2 ماه آینده راه‌اندازی این پروژه در دستور کار قرار دارد.

ماشین‌سازی ویژه در پتروشیمی مبین چه پروژه‌ای اجرا می‌کند؟
شرکت مبین انرژی خلیج فارس، مأموریت تأمین سرویس‌های جانبی صنایع پتروشیمی مستقر در منطقه عسلویه شامل تامین آب، برق، بخار، اکسیژن، نیتروژن، هوای ابزار دقیق و هوای فشرده و تصفیه پساب‌های صنعتی و بهداشتی را بر عهده دارد. به منظور کمک به کاهش آلودگی و حفظ محیط زیست و صرفه‌جویی در انرژی، شرکت مبین انرژی تصمیم گرفت چرخه تصفیه پساب مجتمع‌های پتروشیمی را با احداث واحد آب شیرین‌کن به روش الترا فیلتر و اسمز معکوس (RO) و برگشت آن به چرخه مصرف تکمیل کند. در این راستا، شرکت مبین انرژی مناقصه‌ای برگزار کرد که منجر به قرارداد EPCC به شرکت ماشین‌سازی ویژه شد.
در واحد تصفیه پساب، روزانه 11520 مترمکعب پساب دریافتی از پتروشیمی با TDS حدود 7440 میلی‌گرم بر لیتر پس از عبور از مراحل ازن زنی (با ظرفیت تولید 30کیلوگرم بر ساعت ازن)، دیسک فیلتر، الترافیلتر و در نهایت با عبور از سه مرحله اسمز معکوس (RO)، 1824 مترمکعب آب سرویس با TDS کمتر از 2200 میلی‌گرم بر لیتر و 5760 متر مکعب در روز آب دمین با TDS کمتر از 5 میلی‌گرم بر لیتر را برای استفاده مجدد به چرخه آب صنایع پتروشیمی باز می‌گرداند.

آیا تحریم تأثیری برای روند پیشرفت این پروژه داشت؟
بسیاری از تامین‌کنندگان موجود در فهرست AVL مورد تأیید کارفرما، شرکت‌های اروپایی و آمریکایی بودند. با توجه به شرایط پیش آمده و تحریم‌های بین‌المللی، بسیاری از تأمین‌کنندگانی که شرکت ماشین‌سازی ویژه مذاکره با آنها برای تأمین تجهیزات مورد نیاز پروژه را آغاز کرده بود، از ادامه همکاری انصراف دادند. پروژه‌ای که با اقدام‌های بهنگام مهندسی، بازرگانی و اجرایی، انتظار می‌رفت طبق زمان‌بندی قرارداد یا با حداقل انحراف به اتمام برسد، دچار مشکل در تأمین تجهیزات شد. اما شرکت ماشین‌سازی ویژه پایبند به تعهدات قراردادی خود کار را ادامه داد و با ایجاد شبکه مطمئنی از سازندگان معتبر بین‌المللی و شرکت‌های مهندسی-بازرگانی توانمند، تجهیزات مورد نیاز پروژه را تأمین کرد و پروژه در روزهای پایانی سال 1400 آماده راه‌اندازی شد.
سه دستگاه ازن ژنراتور با ظرفیت 10Kg⁄h، پکیج دیسک فیلتر، پکیج اولترافیلترشامل 3واحد و در مجموع 135 مدول، کارتریج فیلترها، پمپ‌هایHigh Pressure، سه مرحله RO شامل 196 پرشر وسل و حدود 1000 ممبران، شیرآلات کنترلی و سایر تجهیزات و اتصالات از بهترین سازندگان اروپایی و آمریکایی تامین و در پروژه استفاده شد. بیش از 70000قطر-اینچ پایپینگ اجرا شد. سه مخزن فلزی و دو مخزن بتنی با مجموع ظرفیت آبگیری 4000 متر مکعب طراحی و ساخته شد.

شما به حضور ماشین‌سازی ویژه در پروژه پالایشگاه میعانات گازی فرزانگان اشاره کردید، درباره این پروژه هم توضیحاتی بفرمایید.
عملیات اجرایی پروژه احداث پالایشگاه میعانات گازی فرزانگان با شروع عملیات تجهیز کارگاه در اسفندماه سال 1400 آغاز شد. این پروژه با ظرفیت پالایش 40 هزار بشکه میعانات گازی در روز در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی واقع شده است. کارفرمای این پروژه شرکت فرزانگان انرژی پارس است و با مشارکت فکور صنعت تهران و ماشین‌سازی ویژه به‌صورت EPCC در دست اجراست. مدت اجرای پروژه 39 ماه است و این پالایشگاه ظرفیت تولید روزانه 1800 تن نفتا، 1550 تن سوخت سنگین، 1054 تن حلال 400، 193 تن حلال 402 و 127 تن گاز بوتان را دارا خواهد بود.

دانش‌بنیان‌ها و استفاده از ظرفیت‌های آنها در سال‌های اخیر به صورت جدی مورد تأکید قرار گرفته است چشم‌انداز شرکت برای فعالیت در این حوزه چیست؟
بحث دانش‌بنیان از دو نگاه بخشی و کلان قابل بررسی است. در نگاه بخشی، یک تیم و از نگاه یک تجهیز و یا از یک نقطه خاص، بخش کوچکی از یک فرآیند را طراحی کنند یا آن را بسازند، این یک نگاه است و قطعا هم باید مورد اهتمام قرار گیردکمااینکه در این سال‌ها اتفاق افتاده است. شرکت ماشین‌سازی ویژه نیز ترجیح می‌دهد با تامین کننده های داخلی کار کند. نمی‌شود ما به‌عنوان یک پیمانکار داخلی چشم‌مان به تجهیزات خارجی باشد، بلکه برعکس ما فکر می‌کنیم که براساس سیاست درستی که در کشور هم‌اکنون دنبال می‌شود ما هم باید سازندگان داخلی را در یک پلنت بزرگ تقویت کنیم و قطعا مشکلاتی خواهد داشت. کار ما هم بی‌نقص نیست. طبعا کار آن سازندگان هم ممکن است اشکالاتی داشته باشد، به هر حال باید با کمک هم از پس این مشکلات بربیاییم.
در نگاه دوم وکلان نیز در بحث دانش بنیان، طراحی کلی فرآیند یک محصول و مباحث پیچیده طراحی و تست و پایلوت سازی و سایر موارد می تواند مدنظر قرار گیرد که به امکانات و پشتیبانی مالی وسیع تر نسبت به بخش قبل نیاز دارد و همکاری مجموعه های متنوع تر و کلی تر را می طلبد و در این سطح، تولید دانش، ارزش افزوده بسیار بالاتر خواهد داشت.
هرچند تأمین‌کنندگان داخلی محصولات و تجهیزات بسیار خوبی از جمله شیرها، پمپ‌ها، اتصالات و ... تولید کرده‌اند اما هنوز بسیار باید پیش رفت. معتقدم با یک صبر و حوصله بیشتر، نگاه دانش‌بنیان به شرکت‌های پیمانکاری بزرگ اتفاق خواهد افتاد. به این منظور، این شرکت به شدت به دنبال تقویت تیم مهندسی خود بوده که فرآیندهایی که هم‌اکنون درگیر آن هستیم و یا با کمک تأمین‌کنندگان خارجی بخشی از آنها را براساس قراردادهایی که منعقد می‌شود توسعه دهیم و بتوانیم یک فناوری جدید را تولید کنیم. طبعا این نیاز به همکاری سایر تأمین‌کنندگان و تیم‌ها هم هست و قطعا حمایت مجموعه‌های تصمیم‌گیر و راهبردی صنعت نفت را هم نیاز دارد. البته هرچه هماهنگی بیشتر شود و تعیین حوزه و وظیفه انجام شود، کار سریع‌تر به نتیجه می‌رسد.

تعامل مجموعه‌های کارفرمایی با پیمانکاران چگونه است؟
واقعیت این است که مشکل اصلی در اجرای پروژه ها و قراردادها، تحریم‌های ظالمانه است که برعلیه ایران وضع شده و باید آن را خنثی و در هر پروژه برای آن راه حل خود را پیدا کرد. اما نکته‌ای که در سطح کارفرمایان وجود دارداین است که در وضعیت فعلی کارفرما یا بخش دولتی، برای واگذاری پروژه‌هایی با سرمایه‌گذاری‌های بالا و سنگین به شرکت‌های داخلی به تنهایی باید تصمیم‌گیری ‌کند که وقتی خودم را جای آنها می‌گذارم، اگر همکار خارجی صاحب دانش باشد و حتی شرکت داخلی به حق هم مدعی باشد که به تنهایی پروژه را به شکل کامل انجام می دهد، تصمیم بزرگی برای کارفرماست و به هر حال آنها باید ذهنیت مثبتی مبنی بر توانایی شرکت داخلی پیدا کنند. پیچیدگی کار اینجاست. هرجا که این اعتماد به هر طریقی حاصل شده، کارفرما هم در آن بخش تصمیم گرفته و پیش رفته‌اند. اما اگر اعتماد به وجود نیامده، منِ پیمانکار باید تلاش کنم که این اطمینان را بدهم که حتما اگر تعهدی می‌دهم به آن پایبند هستم، زیرا بخش کارفرمایی نیز براساس تعهد پیمانکار، برنامه‌ریزی‌های دیگر خود را انجام می‌دهد. در عین حال جرأت و جسارت عام چه در سطح کارفرما و چه پیمانکاران لازم است.
آیا حمایت کارفرمایان از پیمانکاران داخلی ملموس بوده است؟
مقداری شاید نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتری است. گاهی اوقات اتفاقاتی پیش می‌آید که بدلیل تحریم، خارج از توان پیمانکار است. کارفرما باید این موارد را ببیند و بتواند مقامات نظارتی را هم برای موارد عدم موفقیت پروژه متقاعد کند. در عین حال ممکن است یک پیمانکاری هم از مشکلاتی که پیش می‌آید، سوء استفاده کند. اینها را باید خوب شناخت، از هم تفکیک کرد و تصمیم درست گرفت.

ماشین‌سازی ویژه چقدر اشتغالزایی برای کشور به همراه داشته است؟
هم‌اکنون در مجموعه ماشین‌سازی ویژه بیش از 800 نفر کارکنان مستقیم حضور دارند که عمده هم نیروهای متخصص هستند. طبعا سعی می‌کنیم کار پروژه‌ها را خرد کرده و به پیمانکارهای پایین‌دست و سایر تأمین‌کنندگان بدهیم. اگر فرض کنیم به طور متوسط در هر کدام از اینها به ازاء هر نفر از پرسنل ماشین سازی، سه یا چهار نفر هم از سایرین مشغول به کار باشند، ، به طبع افراد مشغول به کار در پروژه های ماشین سازی حداقل 2500 نفر خواهند بود.

آیا در چند سال آینده شاهد سرمایه‌گذاری این شرکت در پروژه‌های صنعت نفت خواهیم بود؟
تعهد اول ما، انجام قراردادهایی است که داریم و اگر به توانایی های مالی برای سرمایه گذاری هم برسیم حتما این کار را خواهیم کرد.

در پایان اگه مطلبی باقیمانده است، بفرمایید.
من به کار تیمی خیلی اعتقاد دارم. اساسا فکر می‌کنم که در یک کار تیمی مانند تیم فوتبال تنها به یک نفر خاص نمی‌توان پاداش داد بنابراین اگر موفقیتی در شرکت ماشین‌سازی ویژه صورت گرفته است ناشی از تلاش تک تک همکاران من بوده و به نظر بنده هر کدام به سهم خودشان اگر نبودند، شرکت در این نقطه نبود و اگر بخواهیم در آینده هم بهتر از این باشیم یقینا باید تلاش، عزم و اراده تک تک دوستان باشد و من هم بعنوان خدمتگزار در خدمت همه دوستان هستم.